Błonnik

Źródła błonnika mobile
Deser w szklance

Poznaj błonnik pokarmowy

Błonnik to mieszanina składników pochodzących z roślin, głównie węglowodanów. Nie jest on trawiony w organizmie człowieka.

Błonnik jest niezbędny i przydatny w jelicie grubym.

Błonnik dzieli się na dwie grupy: rozpuszczalny i nierozpuszczalny. Większość żywności na bazie roślin zawiera błonnik zarówno nierozpuszczalny, jak i rozpuszczalny w różnych proporcjach.

Błonnik dzieli się na 2 grupy:
rozpuszczalny i nierozpuszczalny.

BŁONNIK ROZPUSZCZALNY

Rozpuszcza się w wodzie
Delikatniejszy dla układu pokarmowego
Obniża poziom glukozy
i cholesterolu we krwi
Przedłuża uczucie sytości
Poszczególne typy (jak PHGG) są
prebiotyczne - stymulują wzrost
dobroczynnych bakterii jelitowych

BŁONNIK NIEROZPUSZCZALNY

Nie rozpuszcza się w wodzie
Incorrect checker
Bardziej drażniący dla układu pokarmowego
Incorrect checker
Działa szybko
Pomaga zwiększyć ilość stolca
Mniejsza zdolność zatrzymywania wody
niż w przypadku błonnika
rozpuszczalnego
Incorrect checker

Czy rodzaj błonnika ma znaczenie?

Od rodzaju błonnika zależą jego właściwości i sposób działania.

BŁONNIK
ROZPUSZCZALNY

Charakteryzuje zdolność do rozpuszczania w wodzie, a także tworzenia lepkich substancji, zbliżonych do żelu. Dzięki temu wykazuje ochronne działanie na ściany przewodu pokarmowego, a także pobudza różnicowanie oraz rozmnażanie komórek wchodzących w skład nabłonka jelitowego. Ten rodzaj błonnika ulega fermentacji w jelicie grubym, w efekcie czego powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które pozwalają na zachowanie prawidłowej proporcji między pożytecznymi a niekorzystnymi bakteriami.

Ponadto błonnik ten jest pomocny w walce z zaparciami, a także może wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu oraz glukozy we krwi.

Co więcej, błonnik rozpuszczalny wpływa na wolniejszy przebieg procesów trawienia przez wydłużony czas przebywania treści pokarmowej w żołądku, dzięki czemu daje na dłużej uczucie sytości.

Przykładem błonnika rozpuszczalnego jest PHGG, czyli częściowo hydrolizowana guma guar. PHGG jest błonnikiem roślinnym pochodzenia naturalnego, który wykazuje wielokierunkowe działanie. W stosunku do innych błonników roślinnych odróżnia go zdolność do ograniczania wzdęć, bólów brzucha czy gazów.

BŁONNIK
NIEROZPUSZCZALNY

Nie ulega rozpuszczeniu ani trawieniu. Pobudza perystaltykę jelit, co wynika z jego drażniącego działania na ściany jelita grubego. Wpływa on również na pobudzenie funkcji żucia, a także polepszenie rytmu wypróżnień.




Dlaczego potrzebujemy błonnika?

Istnieje wiele powodów, dla których błonnik jest kluczowy nie tylko dla naszego trawienia, ale także dla naszego zdrowia w ogóle.

Zapobieganie zaparciom

Głównym powodem, dla którego błonnik pokarmowy ma kluczowe znaczenie jest fakt, że pomaga on zachować prawidłowe funkcjonowanie naszego jelita, dzięki czemu nie doświadczamy takich problemów jak zaparcia.

Błonnik pokarmowy stymuluje przemieszczanie pokarmu przez jelita i poprawia zatrzymywanie wody - oznacza to, że stolce przechodzą przez organizm, zanim staną się twarde, suche i trudne do wydalenia.

Zadbanie o to, aby Twoja dieta zawierała zalecaną dzienną ilość błonnika pomoże w regulacji ruchów jelit i uchroni Cię przed dyskomfortem i frustracją spowodowaną zaparciami.

Wskazane jest jednocześnie odpowiednie spożycie wody, które wraz z błonnikiem pokarmowym stanowi skuteczną profilaktykę, a także sposób leczenia tej dolegliwości.

Płatki, granola i owsianka

Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Gastroenterologii (WGO) zwiększone spożycie błonnika pokarmowego jest zalecane jako postępowanie pierwszego wyboru w walce z zaparciami, zanim zostaną zastosowane inne środki.

Tabletki

Co ze środkami przeczyszczającymi?

Warto pamiętać, że regularne przyjmowanie środków przeczyszczających może przyczyniać się do występowania zaparć. Wynika to z tego, że ich zbyt częste stosowanie wpływa na odwodnienie organizmu, a tym samym utratę cennych składników mineralnych. Ponadto ich stosowanie może mieć działanie uzależniające.

Bezpiecznym rozwiązaniem na walkę z zaparciami jest przyjmowanie błonnika pokarmowego, który w przeciwieństwie do środków przeczyszczających nie uzależnia, a także nie doprowadza do rozleniwienia naszych jelit.

Co więcej, błonnik PHGG może być przyjmowany przez osoby dorosłe, kobiety w ciąży, osoby starsze, a także pacjentów chirurgicznych i z oddziałów intensywnej terapii.

Jakie inne korzyści może dać wzbogacenie diety o błonnik?

W dłuższej perspektywie czasowej udowodniono klinicznie, że dieta bogata w błonnik zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, chorób serca, raka jelita grubego, udaru mózgu, otyłości i podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi.

Co więcej, powstające na skutek rozkładu błonnika krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) wpływają na poprawę odporności organizmu, ograniczając wzrost patogenów. Zapewniają one również równowagę zachodzących w organizmie reakcji zapalnych, łagodząc przebieg wielu chorób. Czy wiesz, że spożycie błonnika pokarmowego pod postacią PHGG wpływa na zwiększone wytwarzanie wspomnianych kwasów tłuszczowych przez mikrobiotę jelit? Większe ilości SCFA to jednocześnie poprawa stanu jelit.

Uśmiechnięty mężczyzna

Ile błonnika potrzebujemy?

Właściwa ilość błonnika może przyczynić się do poprawy jakości naszego życia i zmniejszyć ryzyko rozwoju takich dolegliwości jak zaparcia, otyłość, cukrzyca typu 2, choroby układu krążenia i rak jelita grubego.

minimum

25g

błonnika dziennie

Ile zatem błonnika powinniśmy spożywać każdego dnia?

Zalecenie międzynarodowych instytucji specjalizujących się w tematyce żywienia na całym świecie są nieco zróżnicowane.

Jeśli jesteś zdrową osobą dorosłą, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, abyś spożywał z żywnością ok 25 g błonnika dziennie.

Zgodnie z Normami żywienia dla populacji Polski z 2020 roku osoba dorosła powinna spożywać minimum 25 g błonnika dziennie, aby chronić się przed chorobami dietozależnymi i zaparciami.

A co z dziećmi?

Najnowsze normy żywienia dla populacji Polski zalecają dla dzieci następujące dzienne spożycie błonnika:

REKOMENDOWANE SPOŻYCIE BŁONNIKA W CIĄGU DNIA

Diagram wieku z podziałem na płeć Diagram wieku z podziałem na płeć mobile




Źródła błonnika

Dobra wiadomość jest taka, że błonnik jest składnikiem obecnym w szeroko dostępnych produktach spożywczych.

Podstawowymi źródłami błonnika są:

Produkty pełnoziarniste

Tradycyjnie, wiele produktów spożywczych wytwarzanych z wykorzystaniem surowców na bazie zbóż (pszenica, żyto, owies, jęczmień, ryż, itp.) opiera się o ich warianty oczyszczone, "białe" pozbawione zarówno okrywy zewnętrznej (otrębów) jak i zarodka. Te części ziarna są jednak doskonałym źródłem błonnika pokarmowego i wielu składników odżywczych. Wprowadzenie do menu produktów pełnoziarnistych, takich jak chleb, płatki i makaron pełnoziarnisty, grube kasze i brązowy ryż, to prosty sposób na zwiększenie dziennego spożycia błonnika pokarmowego.

Zboża
Kolorowe ważywa

Warzywa i owoce

Wszyscy wiemy, że owoce i warzywa są dobrym źródłem witamin i składników mineralnych, ale stanowią również źródło błonnika. Według Światowej Organizacji Zdrowia "spożywanie co najmniej 400 g lub pięciu porcji owoców i warzyw dziennie zmniejsza ryzyko chorób przewlekłych i pomaga zapewnić odpowiednie dzienne spożycie błonnika pokarmowego". Możesz również zwiększyć ilość błonnika zjadanego z owocami i warzywami, myjąc je i konsumując ze skórką, bez obierania.

Nasiona roślin strączkowych

Przykładami nasion roślin strączkowych są soczewica, ciecierzyca, groch, fasola i soja. Można je spożywać samodzielnie lub dodawać do potraw takich jak zupy, gulasze lub sałatki. Jako zawierające niewielkie ilości tłuszczu źródła białka mogą także być używane jako zamiennik dla mięsa w szerokim wachlarzu przepisów.

Nasiona strączkowe
Diagram spożycia błonnika

Jakie jest Twoje średnie spożycie błonnika?

Mediana spożycia błonnika wynosi 15,8g dziennie vs zalecane 25g dziennie dla osoby dorosłej. Dlaczego tak wielu z nas nie osiąga tego celu? Powodem może być stopniowa ewolucja naszych nawyków żywieniowych. Kilka pokoleń temu jedliśmy więcej zbóż, warzyw, roślin strączkowych i chleba razowego. Dziś jemy ich znacznie mniej, wybierając częściej białe pieczywo i rzadko sięgając po warzywa i owoce czy nasiona roślin strączkowych.



Jak zwiększyć ilość błonnika w diecie?

Jeśli cierpisz na zaparcia lub w Twojej diecie jest za mało błonnika i chcesz zwiększyć jego spożycie, rób to stopniowo. Najbardziej efektywne jest stopniowe zwiększanie ilości wyżej wymienionych produktów spożywczych w codziennym menu.

Jeśli zauważysz, że spożywanie większej ilości danego pokarmu zaburza pracę Twojego żołądka, spróbuj zjeść mniejszą ilość lub poeksperymentuj z innym źródłem błonnika. Gotowanie ułatwia tolerancję błonnika, więc może się okazać, że najlepiej zacząć od gotowanych, a nie surowych warzyw.

Produkty z największą zawartością błonnika g/100 g*

Diagram pełnych statystyk mobile


Sposoby na zwiększenie codziennej
podaży błonnika

7 najważniejszych wskazówek, które pomogą Ci dostarczyć odpowiednią ilość błonnika.

  1. Jedz więcej warzyw o wysokiej zawartości błonnika, takich jak np. karczochy i brukselka.
  2. Jedz więcej żywności pełnoziarnistej (brązowy ryż, chleb, płatki i makaron pełnoziarnisty, grube kasze) zamiast produktów przetworzonych.
  3. Dodawaj suszone owoce i orzechy do sałatek i jogurtów.
  4. Jedz rośliny strączkowe, takie jak fasola i soczewica, co najmniej raz w tygodniu.
  5. Na śniadanie wybieraj otręby lub płatki owsiane.
  6. Jedz 5 porcji warzyw i owoców (najlepiej 3 warzyw i 2 owoców) dziennie.
  7. Nie zapominaj także o spożywaniu odpowiedniej ilości płynów (1,5-2 litry dziennie).