Zaparcie - definicja, przyczyny, zalecenia WGO

Co to jest zaparcie?

Zaparcie można określić jako występowanie uciążliwych dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak np. ograniczona liczba wypróżnień, utrudniona defekacja, oddawanie twardych stolców, czy uczucie niepełnego wypróżnienia. Jest to jedno z najczęściej występujących schorzeń w obrębie przewodu pokarmowego.
Według WGO (Światowej Organizacji Gastroenterologii) zaparcie stanowi objaw, a nie chorobę. Jego definicja uzależniona jest od tego, jak pacjent postrzega dane objawy.

Jakie są objawy zaparcia?

twarde stolce,
nieregularne wypróżnianie,
ból przy wypróżnianiu,
wzdęcia brzucha,
uczucie niepełnego wypróżnienia,
wysiłek podczas defekacji,
bóle brzucha pojawiające się przed lub po wypróżnieniu,
nocne bóle brzucha,
gorączka,
brak apetytu,
ogólne osłabienie,
utrata masy ciała,
mdłości i odbijanie,
uczucie pełności wskutek gazów zalegających w jelitach.

Zaparcia - najważniejsze dane

Kto jest najbardziej zagrożony zaparciami?

Kobiety:

według badań 72% kobiet deklaruje problemy z zaparciem, a prawdopodobieństwo jego wystąpienia jest u nich 2-3 krotnie wyższe niż u mężczyzn.

Kobiety w ciąży/karmiące piersią:

prawdopodobieństwo wystąpienia zaparcia wzrasta kilkukrotnie w porównaniu do pozostałej populacji kobiet, co wynika z tego, że ciąża m.in. wpływa na zwiększone wydzielanie żeńskich hormonów płciowych, znacząco oddziałuje na motorykę przewodu pokarmowego, czy też skutkuje naciskiem macicy na jelita.

Dzieci:

na całym świecie szacuje się, że od 10% do 35% dzieci doświadcza zaparcia.

Osoby starsze:

prawdopodobieństwo wystąpienia zaparcia wzrasta wraz z wiekiem, a badania wskazują, że ryzyko to jest nawet pięciokrotnie wyższe w przypadku osób starszych.

Osoby stosujące preparaty / leki, których skutkiem ubocznym mogą być zaparcia:

są to np. preparaty żelaza czy wapnia, leki przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe, doustne środki antykoncepcyjne, leki przeciwdepresyjne, leki na nadciśnienie (takie, jak sartany, beta-blokery, blokery kanału wapniowego, diuretyki).

Osoby cierpiące na cukrzycę:

zgodnie z różnymi danymi, 20-60% pacjentów doświadcza zaparcia, a u osób tych stwierdza się wydłużony czas pasażu jelitowego w stosunku do osób zdrowych.

Osoby z niedoczynnością tarczycy:

hormony tarczycy odpowiadają m.in. za pobudzanie perystaltyki jelit, a ich niedobór w niedoczynności tarczycy może zakłócać pracę jelit, skutkując zaparciem.

Osoby stosujące terapię lekami opioidowymi:

zaparcie podczas stosowania leków opioidowych występują bardzo często, ze względu na działanie zapierające, ograniczające perystaltykę jelit.

Osoby cierpiące na niektóre choroby układu nerwowego:

takie, jak neuropatia cukrzycowa, choroba Parkinsona czy choroby naczyniowe mózgu.

Przyczyny występowania zaparcia

Brak ćwiczeń fizycznych

Czy wiesz, że aktywność fizyczna ułatwia wypróżnienia? Nawet 30 minut ćwiczeń dziennie wystarczy, aby poczuć różnicę - nie tylko w trawieniu, ale w każdym aspekcie Twojego zdrowia. Taki nawyk pomoże Ci również utrzymać dobrą kondycję.

Podróże lub zmiany w codziennej rutynie i diecie

Okazjonalne zaparcie może również wystąpić w przypadku drastycznej zmiany sposobu żywienia. Może się to zdarzyć, na przykład podczas podróży do obcego kraju. Latanie może również zwiększać ryzyko wystąpienia zaparcia, gdyż wiąże się z siedzeniem nieruchomo przez długi czas.

Brak błonnika

Błonnik jest ważny dla naszego trawienia, ponieważ poprawia funkcjonowanie naszych jelit i zwiększa szybkość, z jaką pokarm przechodzi przez nasz organizm. Jego niewystarczające spożycie zatem przyczynia się do większego ryzyka wystąpienia zaparcia. Dobrymi źródłami błonnika są owoce, warzywa, pokarmy pełnoziarniste, rośliny strączkowe i inne.

Ciąża

Zmiany hormonalne, których kobiety doświadczają podczas ciąży, spowalniają pasaż pokarmu przez organizm i gwałtownie zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaparcia. Szacuje się, że stan ten dotyczy nawet połowy wszystkich ciąż na świecie.

Zbyt małe spożycie płynów

Picie dużej ilości wody jest niezbędne dla prawidłowego działania naszego organizmu, w tym trawienia. Prawidłowe nawadnianie się poprzez picie co najmniej 1,5 litra wody dziennie, jest ważne, ponieważ pomaga zapobiegać nadmiernemu przesuszeniu kału i usprawnia pasaż jelitowy.

Ignorowanie chęci wypróżniania

Czy unikasz defekacji, gdy nie ma cię w domu? Wstrzymywanie się z tym zbyt długo i zbyt często może spowolnić trawienie. Nie czekaj, idź!

Branie niektórych rodzajów leków

Zaparcia mogą być efektem ubocznym szerokiej gamy leków na receptę. Jak na ironię, środki przeczyszczające mogą również prowadzić do zaparć, gdy są przyjmowane zbyt często, ponieważ powodują odwodnienie.

Stres i lęk

Codzienny stres może mieć wpływ na układ trawienny, a osoby zestresowane są bardziej narażone na zaparcie. Pamiętaj, aby znaleźć czas na relaks i ułatwić sobie regularne wypróżnienia.

Choroby i przypadłości, związane z trawieniem

Inne schorzenia takie, jak IBS (zespół jelita drażliwego), mogą powodować zaparcia.

Co na zaparcie?

Zalecenia WGO

Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Gastroenterologii (WGO) zwiększone spożycie błonnika pokarmowego jest zalecane jako postępowanie pierwszego wyboru w walce z zaparciem.

WGO zaleca równocześnie odpowiednie spożycie wody, co wraz z podażą błonnika pokarmowego, stanowi skuteczną profilaktykę oraz metodę leczenia zaparcia.

Jedz dużo błonnika

Jedzenie, które spożywamy jest głównym czynnikiem wpływającym na nasze trawienie. Spożywanie zbyt dużej ilości niewłaściwej żywności lub niewystarczającej ilości błonnika jest częstą przyczyną wielu problemów zdrowotnych. Jeśli chodzi o zaparcie, błonnik pokarmowy ma kluczowe znaczenie. Źródłami błonnika pokarmowego są produkty pełnoziarniste takie, jak grube kasze, brązowy ryż, pełnoziarnisty chleb i makarony, owoce i warzywa, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona. Poprawiają one trawienie, ponieważ zwiększają szybkość, z jaką pokarm jest przesuwany przez mięśnie jelit w układzie pokarmowym, a także zmniejszają ryzyko, że stolce staną się suche i trudne do wydalenia. Dlatego też zwiększenie ilości przyjmowanego błonnika i płynów jest zalecane jako pierwsza kuracja, której powinniśmy spróbować, gdy doświadczamy zaparcia.

Preparaty zawierające 100% błonnika są zalecane dla osób, których dzienne zapotrzebowanie na błonnik nie może być zaspokojone wyłącznie poprzez modyfikację jadłospisu.

Zwiększ spożycie płynów

Wszyscy wiemy, że picie dużej ilości wody jest dobre dla naszego organizmu, ale wielu z nas nie dostarcza sobie zalecanej dziennej porcji płynów. Czy pijesz 1,5 litra wody dziennie? Jeśli tak, to dobra wiadomość jest taka, że picie 2 lub nawet 3 litrów może być dla Ciebie jeszcze lepsze! W połączeniu z odpowiednim poziomem błonnika pokarmowego, dobre nawodnienie może pomóc w zapobieganiu zaparciu.

Upewnij się, że masz właściwą postawę

Czy wiesz, że oddawanie kału w odpowiedniej pozycji może pomóc w opróżnianiu jelita, zmniejszyć obciążenie i zapobiec zaparciu? Wielu z nas nie siedzi w optymalnej pozycji ze względu na sposób, w jaki zaprojektowane są nasze toalety. Jeśli cierpisz na zaparcie, spróbuj podnieść swoje stopy za pomocą podstawki.

Zwiększ poziom aktywności fizycznej

Wielu z nas prowadzi siedzący tryb życia, który zwiększa ryzyko wystąpienia zaparcia. Spróbuj znaleźć rodzaj ćwiczeń, które lubisz (np. chodzenie, bieganie, jazda na rowerze) i wpisz je w swoją codzienną rutynę.

Zrelaksuj się

Wiemy, że łatwiej jest to powiedzieć niż zrobić, ale staraj się unikać zbyt dużego stresu. Najlepszym czasem na korzystanie z toalety jest poranek. Aby się przygotować, należy masować brzuch dłonią, ruchem okrężnym, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Zaufaj naturze

Leki na receptę nie są rozwiązaniem, po jakie powinniśmy sięgać w pierwszej kolejności. Upewnij się, że dieta dostarcza odpowiedniej ilości błonnika i płynów. Jeśli tak, a nadal masz problem z zaparciem, skorzystaj z naturalnych środków opartych na roślinnych składnikach np. PHGG.