Zapoznaj się z pierwszą częścią artykułu „Udar mózgu – najczęstsze problemy i wskazówki”.
U chorych po udarze mózgu mogą występować zaburzenia przyjmowania, wchłaniania i metabolizmu pokarmów. Wszystko to może prowadzić do rozwoju niedożywienia, które może zwiększyć ryzyko wystąpienia powikłań, wydłużyć czas hospitalizacji, zmniejszyć skuteczność rehabilitacji oraz pogorszyć jakość życia.
Przeczytaj o niedożywieniu w chorobach neurologicznych.
Poniżej znajdziesz kolejne wskazówki, jak wspierać Twojego podopiecznego w walce z częstymi przyczynami utrudniającymi spożywanie pokarmów i płynów, a w konsekwencji chronić go przed rozwojem niedożywienia.
Udar może osłabić mięśnie rąk i dłoni, co utrudni Twojemu podopiecznemu używanie widelców, noży i łyżek ograniczając spożywanie żywności. Ponadto, może mieć trudności w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego jak otwieranie opakowań, zmywanie, przygotowywanie posiłków. Przeszkodą mogą okazać się także problemy z widzeniem. W przypadku ograniczonej sprawności:
-
Zaproponuj podopiecznemu sztućce z większymi i grubszymi uchwytami - są łatwiejsze do trzymania.
-
Zakup podopiecznemu noże z zakrzywionymi ostrzami, które umożliwiają cięcie żywności jedną ręką.
-
Zaproponuj korzystanie z tzw.: „plate guards” – specjalnych pierścieni okalających talerz umożliwiających jedzenie jedną ręką.
-
Wykorzystuj gumowe podkładki pod talerze – nie będą się przesuwać.
-
Jeśli masz taką możliwość, wymień sprzęt kuchenny na taki, który pozwoli podopiecznemu gotować jedną ręką.
-
Zaproponuj podopiecznemu pomoc w przygotowaniu posiłków. Jeśli to możliwe, produkty spożywcze lub higieniczne przełóż w takie opakowania, które podopieczny może z łatwością otworzyć.
-
Aktywizuj wyłączoną stronę ciała – podchodź do podopiecznego od sparaliżowanej strony, wszystkie przedmioty, których może potrzebować i po które będzie chciał sięgnąć umieść po porażonej stronie i również od tej strony go karm.
Według badań, pewna forma depresji występuje przynajmniej u jednej czwartej pacjentów w pierwszym roku po ostrym udarze, a największe ryzyko jej wystąpienia przypada na kilka pierwszych miesięcy po jego przejściu. Zły stan psychiczny może powodować, że Twój podopieczny utraci apetyt, a spożycie ważnych dla procesu zdrowienia składników będzie niewystarczające. Jednymi z najczęstszych objawów depresji są:
-
Utrata zainteresowania przyjemnymi zajęciami,
-
Izolowanie się od bliskich i przyjaciół,
-
Brak zdolności koncentracji,
-
-
Przytłoczenie, niezdecydowanie i brak zaufania,
-
-
Problemy z zasypianiem, bezsenność,
-
Uczucie bycia bezwartościowym, bezradnym i winnym,
-
Zwiększona drażliwość, frustracja,
-
Poczucie braku szczęścia, smutku przez większość czasu,
-
Negatywne myśli: „Życie nie ma sensu”, „Ludziom byłoby łatwiej beze mnie”.
Jeśli widzisz u swojego podopiecznego oznaki depresji, powiedz o tym lekarzowi i, jeśli to możliwe, skonsultuj go z psychologiem.
Po wystąpieniu udaru Twój bliski może mieć problemy z pamięcią, w tym z tą krótkotrwałą, a tym samym w określeniu, czy zjadł posiłek, co zjadł i czy przyjął leki o odpowiedniej porze. Aby mógł lepiej radzić sobie w nowej sytuacji zasugeruj, aby:
-
Podopieczny przyjmował leki w tym samym czasie każdego dnia (podczas jedzenia, mycia zębów lub wykonywania codziennych czynności),
-
Używał tygodniowego pudełka na tabletki (oddziel leki na każdy dzień i porę dnia),
-
Używał kalendarza lub przypomnień,
-
-
Jeśli to możliwe zostawiał dla siebie karteczki z przypomnieniami, albo odczytywał karteczki, które pozostawisz Ty.
Około jedna trzecia osób dotkniętych udarem może mieć problemy z mówieniem i rozumieniem, co mówią inni. Problemy z komunikacją najczęściej ulegają złagodzeniu w ciągu kilku miesięcy, ale jest to proces bardzo indywidualny. Utrudniona komunikacja może przyczyniać się do poczucia odrzucenia i gorszej rekonwalescencji, m.in. przez zmniejszone spożycie żywności. Komunikację z podopiecznym możesz ułatwić stosując następujące zasady:
-
Używaj krótkich zdań i zadawaj pytania pojedynczo,
-
Nie mieszaj kilku tematów rozmowy na raz,
-
Upewniaj się, co jakiś czas, że wzajemnie się rozumiecie,
-
Używaj wszystkich sposobów komunikacji – rysuj, pisz, gestykuluj,
-
Jeśli to konieczne korzystaj z plansz z obrazkami, literami, czy technologii ułatwiającej komunikację,
-
Rozmawiaj naturalnie i pamiętaj, że Twoim partnerem dyskusji jest osoba dorosła,
-
Uważnie słuchaj i nie poganiaj,
-
Nie kończ zdań za podopiecznego i nie zgaduj – to bardzo frustrujące i zniechęcające,
-
Jeśli nie możecie rozmawiać, bądź blisko – komunikacja to też dotyk, kontakt wzrokowy, gesty i mimika.
Jeśli Twój podopieczny uczy się nowych sposobów komunikowania się, pomóż mu ćwiczyć jak najwięcej. Bądź cierpliwy i doceniaj każdy sukces.
Zespół zmęczenia poudarowego jest częstym, powodującym niesprawność i uporczywym problemem pogarszającym jakość życia i wyniki leczenia. Twój podopieczny może czuć się zbyt zmęczony, aby wstać z łóżka, a co dopiero udać się do sklepu spożywczego, czy przygotować pełny posiłek. W tej sytuacji:
-
Spraw, aby śniadanie było największym posiłkiem. Najprawdopodobniej podopieczny będzie miał najwięcej energii do jego przygotowania i zjedzenia. Niech ostatni posiłek będzie najłatwiejszy w przygotowaniu i konsumpcji.
-
Jeśli jedzenie bardzo męczy Twojego bliskiego, podawaj go mniej ale rób to częściej.
-
Podawaj więcej płynów - jeśli podopieczny ma trudności z ich połykaniem powinny być odpowiednio zagęszczone.
-
Zaproponuj podopiecznemu korzystanie z półproduktów, jeśli chce gotować sam - mrożonki, wstępnie obrane i umyte owoce i warzywa. Możesz także wstępnie przygotować produkty, z których będzie przygotowywał posiłek.
-
Jeśli podopieczny nie jest w stanie samodzielnie przygotowywać posiłków, a chce być samodzielny przygotuj mu dania, które można zamrozić i odgrzewać.
-
Skonsultuj z lekarzem wprowadzenie wsparcia żywieniowego w postaci specjalnych doustnych preparatów odżywczych.