Dysfagia – fakty i mity

Dysfagia jest częstą i potencjalnie groźną dysfunkcją pojawiającą się w przebiegu wielu chorób neurologicznych. Jeśli zaburzenia połykania nie są rozpoznane w porę, mogą prowadzić do tak poważnych konsekwencji jak niedożywienie, odwodnienie, a także zachłystowe zapalenie płuc na skutek dostawania się płynów i pokarmów do dróg oddechowych. Poniżej znajdziesz listę mitów dotyczących żywienia w dysfagii, na które możesz trafić szukając wsparcia dla Twojego podopiecznego.

Kaszel w trakcie i po posiłku jest jednym z objawów mogących świadczyć o występowaniu dysfagii, ale jego brak nie jest jednoznaczny z jej wykluczeniem. Twój podopieczny może cierpieć na tzw. cichą aspirację – czyli mimo, że pokarm lub płyn dostaje się do dróg oddechowych nie towarzyszą temu wyraźne zewnętrzne objawy, jak np. kaszel. Cicha aspiracja może dotyczyć od 2 do 25% osób, które doświadczyły udaru. Jeśli mimo braku kaszlu niepokoi Cię zachowanie Twojego podopiecznego podczas posiłku, zawsze skonsultuj się z lekarzem.

Uzyskaj więcej informacji o objawach dysfagii.

Zalecenia dotyczące żywności i płynów nie są od siebie zależne. Wynika to z różnego nasilenia problemów z połykaniem u poszczególnych osób. Możliwe, że u Twojego podopiecznego sprawdzi się podawanie rozdrobnionych pokarmów i napojów o niezmienionej konsystencji, kiedy u innych chorych konieczne jest zagęszczenie również płynów. Wymagany poziom rozdrabniania posiłków i zagęszczania płynów to także sprawa indywidualna. Jakąkolwiek zmianę konsystencji diety Twojego podopiecznego zawsze konsultuj z lekarzem i nie decyduj o niej sam.

Jednym z podstawowych założeń diety polecanej w dysfagii jest niemieszanie ze sobą produktów o różnej konsystencji, nawet jeśli są dobrze tolerowane, gdy podawane są oddzielnie. Posiłki łączące w sobie żywność o różnej teksturze znacznie trudniej kontrolować w ustach. Twojemu podopiecznemu może być niełatwo poradzić sobie z takimi posiłkami jak właśnie płynna zupa z kawałkami warzyw czy makaronu. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie zupa typu krem.

Przeczytaj więcej o modyfikacjach diety w dysfagii.

Jeśli Twój podopieczny ma problemy z przełykaniem niezagęszczonych płynów lody mogą nie być najlepszym wyborem. Większość z nich po rozpuszczeniu się w ustach staje się płynami o małej gęstości i podobnie jak niezagęszczone napoje mogą być w tym przypadku przyczyną aspiracji.

Wszystko zależy od stopnia dysfagii, jaki występuje u Twojego podopiecznego i jest to bardzo indywidualna kwestia. Warto jednak wiedzieć, że takie produkty jak gotowany ryż, czy kasza mają tendencję do rozpraszania się w ustach, co utrudnia formowanie kęsa. Jeśli będą elementem posiłku przygotuj je tak aby nie były sypkie. Inne rozwiązanie to oczywiście ich dokładne zmiksowanie.

Picie przez słomkę rzeczywiście powoduje, że płyn przedostaje się szybciej na tylną ścianę gardła i może powodować problemy u Twojego podopiecznego. Jednakże, u części osób mających problemy z manualnym przesuwaniem pokarmu w głąb jamy ustnej, słomka może znacznie ułatwić proces połykania. Zapytaj lekarza prowadzącego, jakie są indywidualne zalecenia dla Twojego podopiecznego.

Zalecenia dotyczące modyfikacji konsystencji diety stosowane są po to, aby zminimalizować problem związany z połykaniem. Wraz z procesem rehabilitacji Twój podopieczny może coraz lepiej radzić sobie z przyjmowaniem posiłków i wymagać stopniowo coraz mniejszej modyfikacji formy podawanych płynów lub pokarmów. Z tego względu, zalecenia dietetyczne powinny być aktualizowane przez lekarza prowadzącego na bieżąco, ponieważ wraz z mniejszą modyfikacją konsystencji diety spada ryzyko rozwoju niedożywienia i odwodnienia, a jednocześnie komfort spożywania posiłków.

Każdy, bez względu na stan uzębienia wymaga regularnej higieny jamy ustnej. Jeśli Twój podopieczny nie ma zębów czyść jego dziąsła, język i podniebienie. Jest to tak ważne, ponieważ ma na celu usunięcie zalegających resztek pokarmu, płytki nazębnej, a także ograniczenie ilości bakterii żyjących w jamie ustnej i mogących wraz ze śliną trafić do układu oddechowego.

Założenie zgłębnika, czy wytworzenie sztucznego dostępu do układu pokarmowego jest procesem odwracalnym i stosowanym wyłącznie w przypadku braku możliwości dostarczenia odpowiedniej ilości składników odżywczych w sposób standardowy – doustnie. Lekarz prowadzący może zadecydować, że taki sposób podawania pokarmów jest dla Twojego podopiecznego na początku najbezpieczniejszy. Nie jest to jednak decyzja nieodwracalna. Wraz z poprawą stanu zdrowia i pojawieniem się możliwości samodzielnego przełykania może on zadecydować o ponownym wprowadzeniu podawania posiłków doustnie.

Niestety u wielu pacjentów, ze względu na obecne zaburzenia poznawcze lub zaburzenia w zakresie komunikacji nie udaje się wprowadzić nawet prostych technik, które mogłyby ułatwić proces połykania pokarmu. Nie zniechęcaj się, jeśli taka sytuacja ma miejsce u Twojego podopiecznego i postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza.