Żywienie przy nowotworze jamy ustnej

W Polsce rak jamy ustnej to jeden z najczęściej rozwijających się nowotworów w obrębie głowy i szyi. W większości przypadków umiejscowiony jest on na języku. Co ciekawe, mężczyźni znacznie częściej chorują na ten typ nowotworu w stosunku do kobiet.¹

Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju nowotworów jamy ustnej

Czynniki, które predysponują do wystąpienia raka jamy ustnej to głównie:

• palenie tytoniu,
• nadużywanie spożycia alkoholu,
• mechaniczny uraz jamy ustnej wraz z nieprawidłową higieną jamy ustnej.

Pierwsze objawy mogą być niespecyficzne. Warto jednak skonsultować z lekarzem wszelkie niepokojące zmiany.

Jakie objawy mogą wskazywać na występowanie raka jamy ustnej?

• odczuwanie bólu podczas jedzenia,
• problemy z przełykaniem,
• zgrubienie,
• obrzęk,
• ograniczenie zakresu ruchów języka,
• niegojące się owrzodzenia,
• szczękościsk,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi.²

Skutki uboczne leczenia nowotworów jamy ustnej

Występowanie skutków ubocznych zastosowanego leczenia dotyczy większości pacjentów chorujących na nowotwór jamy ustnej i znacznie utrudnia prawidłowe postępowanie żywieniowe. Zmiany w konsystencji śliny, zwiększona wrażliwość błon śluzowych jamy ustnej, utrudnione połykanie, suchość w ustach czy zaburzenia smaku to jedne z najczęściej ujawniających się działań niepożądanych.

Niedożywienie w chorobie nowotworowej

Niedożywienie wśród pacjentów onkologicznych jest powszechnie występującym zjawiskiem. Stwierdza się, że ok. 75% z nich doświadcza zaburzeń związanych z niedożywieniem. Ponadto pacjenci chorujący na nowotwór jamy ustnej są dodatkowo w większym stopniu narażeni na rozwój niedożywienia w wyniku leczenia chirurgicznego. Warto zwrócić uwagę, że stan odżywienia pacjentów to istotny czynnik mający wpływ na skuteczność zastosowanej terapii, a także ogólny stan zdrowia. Chemioterapia, a także radioterapia zwiększają ryzyko wystąpienia niedożywienia, które z kolei może wpłynąć na wydłużenie czasu hospitalizacji.

Żywienie podczas terapii przeciwnowotworowej

Głównym elementem przeciwdziałania niedożywieniu jest zapewnienie pokrycia zapotrzebowania energetycznego oraz białkowego chorego. Zastosowanie radioterapii w przypadku zawansowanych rodzajów nowotworów w obrębie głowy i szyi, w tym raka jamy ustnej może mieć wpływ na zwiększenie zapotrzebowania na energię nawet o ¼. Z kolei zapotrzebowanie na białko w chorobie nowotworowej może zwiększyć się nawet o niemal 70%. Warto pamiętać, aby w miarę możliwości dążyć do stosowania żywienia doustnego.³ Jak zatem powinien wyglądać Twój codzienny jadłospis, aby zapobiec rozwojowi niedożywienia? Czy rak jamy ustnej uniemożliwia prawidłowe odżywianie?

Poniżej znajdziesz porady, które pomogą Ci zadbać o właściwe żywienie w tym okresie.

1. Wybierz posiłki o odpowiedniej dla Ciebie konsystencji.
   Niejednokrotnie pacjenci nie są w stanie spożywać pokarmów stałych. W tym przypadku rozwiązaniem może okazać się wprowadzenie pokarmów o papkowatej konsystencji bądź doustnej diety w postaci płynnej. Możesz rozważyć z lekarzem zastosowanie żywności specjalnego przeznaczenia medycznego, którą może charakteryzować znaczna zawartość białka oraz energii w niewielkiej objętości. Przykładem takiej żywności medycznej może być wysokoenergetyczny preparat Resource Refresh czy wysokobiałkowy Resource Protein. Są to produkty w płynnej formie, dedykowane w niedożywieniu lub ryzyku wystąpienia niedożywienia np. u pacjentów onkologicznych, których spożycie może mieć wpływ na poprawę stanu odżywienia. Ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem.
2. Unikaj spożycia surowych, twardych owoców i warzyw, a także innych chrupkich produktów, takich jak orzechy czy wafelki.
   Dzięki temu uchronisz się przed dodatkowym bólem w obrębie jamy ustnej. Spróbuj dodatku sosów do produktów stałych, które mogą dodać miękkości ulubionym potrawom.
3. Wyklucz z codziennej diety produkty wędzone, o wysokiej zawartości soli.
   Spożycie tego typu produktów może mieć negatywny wpływ na uczucie suchości w ustach, podrażniając dodatkowo Twoją śluzówkę.
4. Sięgaj po wysokokaloryczne wersje produktów, jeśli spożywasz niewielkie ilości pożywienia.
   Przykładem takich produktów może być np. pełnotłusty jogurt czy mleko. Możesz również skonsultować z lekarzem zastosowanie preparatu odżywczego, np. Resource Refresh, a także Resource 2.0. Są to wysokoenergetyczne produkty, których zastosowanie może mieć wpływ na poprawę Twojego stanu odżywienia.
5. Zadbaj o regularne picie wody.
   Dzięki temu zapewnisz odpowiednie nawodnienie swojego organizmu, a także złagodzisz uczucie suchości w ustach.^4,5