Nowotwory skóry - leczenie i żywienie podczas choroby

Nowotwór skóry występuje wtedy, kiedy dochodzi do niekontrolowanego wzrostu zmodyfikowanych komórek w naskórku. Wynika to z mutacji wywoływanych przez uszkodzony materiał genetyczny. Rak skóry dzieli się na kilka typów, z których główne to: rak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy oraz rak z komórek Merkla. Jako przyczynę, wskazuje się przede wszystkim, nadmierną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące ze światła słonecznego, a także korzystanie z solarium1. Poznaj metody leczenia nowotworów skóry, a także dowiedz się, jak powinno wyglądać żywienie podczas choroby.

Leczenie nowotworów skóry

Postępowanie w przypadku nowotworu skóry uzależnione jest od jego typu, wielkości, głębokości czy umiejscowienia. Sposób leczenia zawsze jest kwestią indywidualną. Niektórzy pacjenci otrzymują monoterapię, inni wymagają połączenia różnych rodzajów leczenia. Jakie są zatem metody stosowane w leczeniu raka skóry?

• Leczenie chirurgiczne - jest to jedna z najczęściej stosowanych metod leczenia nowotworów skóry, która polega na wycięciu guza wraz z marginesem zdrowych tkanek. Wskazuje się, że ta metoda leczenia może być zastosowana w przypadku każdego rodzaju raka skóry. Zdarza się, że w niektórych przypadkach zalecane jest usunięcie rozległego obszaru, z wycięciem prawidłowej części skóry otaczającej guz.
• Leczenie kriochirurgiczne - polega na zamrożeniu tkanki ciekłym azotem, która w efekcie staje się martwa i łatwo ją usunąć. Leczenie to wykorzystywane jest m.in. w przypadku raka podstawnokomórkowego o wyraźnych granicach.
• Leczenie metodą Mohsa (metoda skrawkowa) - jest to rodzaj leczenia chirurgicznego, który stosowany jest wśród pacjentów, u których ciężko jest wyciąć powstałą zmianę wraz z odpowiednim marginesem. Procedura ta opiera się na stopniowym wycinaniu komórek rakowych z małym marginesem, do momentu wyeliminowania nieprawidłowych komórek. Dzięki wykorzystaniu tej metody możliwe jest usunięcie zmiany bez konieczności pobierania znacznej ilości prawidłowych komórek.
• Terapia fotodynamiczna - procedura ta jest nieinwazyjna i pozwala na destrukcję komórek nowotworowych bez zbędnego uszkodzenia zdrowej tkanki. Metoda ta wykorzystuje kombinację światła laserowego oraz leków, które wpływają na wrażliwość komórek nowotworowych na światło. Terapia fotodynamiczna stosowana jest w stanach przedrakowych, we wczesnym stadium niektórych rodzajów raka kolczystokomórkowego oraz w pewnych odmianach raka podstawnokomórkowego.
• Radioterapia - metoda ta wykorzystuje promieniowanie do destrukcji komórek nowotworowych, zlokalizowanych w danym obszarze ciała. Radioterapia również może wiązać się ze skutkami ubocznymi, z których najczęściej stwierdza się popromienne zapalenie skóry, utratę włosów w miejscu promieniowania, zmęczenie i senność, a także brak apetytu. Terapia ta może być wykorzystana w sytuacji, kiedy leczenie chirurgiczne czy kriochirurgiczne nie pozwala na usunięcie nowotworu.
• Chemioterapia - w tym przypadku wykorzystuje się leki cytostatyczne, które działają toksycznie na komórki nowotworowe. Chemioterapia systemowa wykorzystywana jest, kiedy stwierdza się występowanie przerzutów (np. w przypadku raka z komórek Merkla, kiedy doszło do przerzutów do węzłów chłonnych czy też nie ma już możliwości zastosowania radioterapii czy leczenia chirurgicznego)^2,3,4. W szczególnych przypadkach można także zastosować miejscową chemioterapię (np. w maści).

Leczenie nowotworów skóry jest ważne, aby skutecznie zwalczyć wszelkie zmiany skórne, w tym czerniaka, który jest jednym z najniebezpieczniejszych typów nowotworów skóry. Wczesne wykrycie czerniaka i innych typów nowotworów skóry jest kluczowe, ponieważ wczesne leczenie zapewnia lepsze wyniki terapeutyczne.

Znaczenie żywienia w nowotworach skóry

Prawidłowe odżywienie organizmu pełni szczególnie istotną rolę w chorobie nowotworowej. Zadbanie o stan odżywienia w raku skóry może mieć wpływ na przebieg choroby. Zarówno sam nowotwór, jak i zastosowana terapia, mogą również oddziaływać na Twoją codzienną dietę. Ważne jest w tym czasie zmodyfikowanie sposobu żywienia w taki sposób, aby wspomóc organizm w walce z chorobą oraz złagodzić występujące skutki uboczne leczenia. Odpowiednio dobrana dieta już w momencie diagnozy pozwala na ograniczenie powikłań terapii (takich jak brak apetytu, zaburzenia smaku i zapachu, biegunka czy ból brzucha), zminimalizowanie ryzyka działań niepożądanych w okresie okołooperacyjnym, wzmocnienie układu immunologicznego, utrzymanie masy ciała czy szybszą rekonwalescencję^5,6,7.

Nowotwory skóry - zalecenia żywieniowe

Dieta pacjenta onkologicznego powinna bazować na zaleceniach zdrowego żywienia z uwzględnieniem pewnych modyfikacji. Na co zatem zwrócić uwagę w żywieniu chorych na raka? Poniżej znajdziesz najważniejsze zalecenia żywieniowe.

1. Zastosuj dietę opartą na zasadach diety lekkostrawnej.

   Wyeliminuj spożycie potraw wędzonych, smażonych czy konserwowanych. Unikaj spożycia ostrych przypraw i używek. Zmniejsz również podaż cukru oraz ciężkostrawnych, tłustych potraw (np. tłustego mięsa wieprzowego, smalcu). Zadbaj o to, aby potrawy były gotowane na parze lub w wodzie, pieczone w naczyniu żaroodpornym i folii czy duszone bez obsmażania. Wykorzystuj również łagodne przyprawy, np. bazylię, oregano, natkę pietruszki, koper, majeranek, cynamon.

2. Pamiętaj o zwiększonym zapotrzebowaniu organizmu na białko i energię.

   Białko odgrywa szczególnie istotną rolę w chorobie nowotworowej, co wynika m.in. ze wzmożonej pracy układu immunologicznego oraz procesów regeneracyjnych. Składnik ten wspiera organizm w walce z chorobą, a także pozwala na odbudowę komórek, które na skutek zastosowanego leczenia uległy zniszczeniu. Warto zadbać o spożycie białka pełnowartościowego, które jest lepiej przyswajalne - znajdziesz je w produktach pochodzenia zwierzęcego. Dobrym źródłem białka w chorobie nowotworowej, będzie zatem chude mięso, jaja, ryby czy produkty mleczne. Z kolei tłuszcze stanowią istotne źródło energii, na którą również warto zwrócić uwagę w diecie chorych na raka. Warto zwrócić uwagę na jakość spożywanych tłuszczów - do wartościowych źródeł zaliczyć można chude mięso drobiowe bez skóry, ryby, oleje roślinne, nasiona (np. siemię lniane, słonecznik) i orzechy.

3. Zadbaj również o odpowiednie spożycie węglowodanów.

   Znajdziesz je zwłaszcza w produktach pełnoziarnistych - pieczywie, makaronach czy kaszach, a także warzywach i owocach. Pamiętaj jednocześnie o zminimalizowaniu spożycia węglowodanów prostych, które występują w produktach takich, jak cukier, słodycze, ciastka czy dżemy wysokosłodzone. Produkty te mogą mieć negatywny wpływ na samopoczucie, np. nasilając wymioty, zaparcia czy nudności.

4. Zwróć uwagę na właściwą podaż płynów.

   Woda jest niezbędnym składnikiem każdej komórki ciała. Niewystarczające spożycie płynów może skutkować odwodnieniem organizmu. Ponadto działania niepożądane leczenia przeciwnowotworowego takie, jak biegunka czy wymioty, mogą mieć wpływ na zwiększoną utratę płynów. W związku z tym, zwróć szczególną uwagę na ich regularną podaż - co najmniej 2 litry dziennie. Do wskazanych napojów zalicza się wodę przegotowaną, wodę mineralną niegazowaną, kompoty niedosładzane czy słabe napary herbat.

5. Zadbaj o urozmaicone i różnorodne posiłki.

   W miarę możliwości postaraj się o zróżnicowany jadłospis, w którym nie zabraknie pełnowartościowych produktów. Staraj się zawrzeć w nim warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, chude mięso, ryby, mleko i jego przetwory, orzechy. Warto pamiętać, że w czasie terapii przeciwnowotworowej możesz gorzej tolerować niektóre produkty. W takiej sytuacji zmniejsz ich spożycie, wyeliminuj czasowo ze swojej diety lub też zmodyfikuj sposób ich przygotowania. Jednocześnie zwróć uwagę, aby wprowadzić inne produkty o podobnej wartości, np. zamiast mięsa sięgaj po ryby, surowe warzywa zastąp warzywami gotowanymi na parze.

6. Sięgaj częściej po mniejsze porcje posiłków.

   W chorobie nowotworowej zaleca się spożycie co najmniej 4-5 posiłków dziennie. Zwróć uwagę na niezbyt dużą objętość oraz przerwy nie większe niż 3-4 h. Dzięki temu pozwolisz na dostarczenie właściwej ilości składników odżywczych, które zostaną optymalnie wykorzystane^5,6.

7. Możesz rozważyć z lekarzem wdrożenie żywności medycznej.

   Kiedy żywienie jest utrudnione, a zastosowanie tradycyjnej i zrównoważonej diety nie jest możliwe do zrealizowania, możesz skonsultować z lekarzem zastosowanie dodatkowego wsparcia żywieniowego. Kluczową zaletą żywności medycznej jest skoncentrowanie zarówno energii, jak i składników odżywczych w niewielkiej objętości. To sprawia, że preparaty te mogą być w łatwy sposób wykorzystane w codziennym jadłospisie8. Przy zwiększonym zapotrzebowaniu organizmu na białko i energię w chorobie nowotworowej, pomocne może okazać się zastosowanie wysokobiałkowego produktu Resource Protein czy wysokoenergetycznego preparatu Resource 2.0. Resource Protein zawiera aż 18,8 g białka w jednej butelce, co pozwala na zwiększenie ilości cennego, pełnowartościowego białka w codziennej diecie. Z kolei Resource 2.0 dostarcza aż 400 kcal w jednej butelce, uzupełniając tym samym jadłospis w energię. Wdrożenie dodatkowego wsparcia żywieniowego wśród pacjentów onkologicznych może pozytywnie wpłynąć na ich stan odżywienia.