W przebiegu choroby nowotworowej
regularne spożywanie zbilansowanych
posiłków może być elementem wpływającym na
proces leczenia. Jest to tak ważne, ponieważ Twój organizm potrzebuje
większego niż normalnie wsparcia
żywieniowego, aby dostarczyć niezbędną ilość
energii i białka nie tracąc przy tym masy
mięśniowej. Prawidłowe odżywianie może pomóc Ci poczuć się lepiej, zachować siłę i energię, lepiej
znosić działanie niepożądane leków i nie tracić masy ciała. Niestety spożycie większej ilości żywności może być problematyczne w obliczu dolegliwości często towarzyszących chorobie
i procesowi leczenia. Poniżej znajdziesz listę najczęstszych przyczyn
rezygnacji ze spożywania posiłków i sposoby
jak sobie z nimi radzić.
Dlaczego tracisz apetyt? Powodów może być wiele. Przede wszystkim możesz odczuwać
fałszywe uczucie sytości wywołane związkami (cytokinami) produkowanymi przez Twój układ odpornościowy w odpowiedzi na stan chorobowy. Brak apetytu wzmaga
także działanie związków (mleczanów)
produkowanych przez rosnące komórki
nowotworowe. Ponadto możesz nie mieć ochoty jeść przez stres, zmiany odczuwania smaku i zapachu, nudności, czy działanie niektórych leków. Spożycie żywności ogranicza
też umiejscowienie guza w przewodzie pokarmowym, chemio- i radioterapia, a także depresja.
-
Jedz małe porcje jedzenia,
ale często. Nawet niewielka ilość pożywienia się liczy, nie zniechęcaj się.
-
Jedz o stałych porach, nie
czekaj aż poczujesz
głód. Oczekiwanie na uczucie głodu może być zgubne, ponieważ podczas choroby mechanizm głodu i sytości jest zaburzony.
-
Próbuj nowych potraw lub
sposobów ich
przyrządzania. Zmiany w odczuwaniu smaku mogą spowodować, że lubiane dotąd potrawy przestaną Ci smakować.
-
Jeśli tylko masz taką
możliwość jedz przy stole i w
towarzystwie. W grupie po prostu lepiej smakuje. Nie zniechęcaj się jeśli zjesz mniej niż oczekują tego bliscy.
-
Przed jedzeniem przewietrz
pomieszczenie. Mieszanina różnych zapachów powstających w czasie gotowania może utrudniać spożywanie posiłku.
-
Jeśli to możliwe wyjdź na
spacer przed jedzeniem. Każda forma ruchu, czy nawet odpoczynek na świeżym powietrzu zaostrza apetyt.
-
Spróbuj płynnych
posiłków. Koktajle, musy, zupy z reguły zjada się łatwiej i chętniej, nawet kiedy nie dopisuje apetyt.
-
Jeśli jesz mało wybieraj
produkty o dużej kaloryczności i
zawartości białka. Dodawaj do koktajli orzechy, zwiększ ilość spożywanych jaj, ryb i chudego mięsa.
-
Jedz miękkie, chłodne lub
zamrożone produkty. W takiej formie powinno udać Ci się zjeść więcej.
-
Płyny pij pomiędzy posiłkami,
nigdy w trakcie. Picie w czasie jedzenia ograniczy ilość żywności jaką będziesz w stanie zjeść.
-
Unikaj potraw bardzo
słodkich. Bardzo słodkie posiłki powodują szybkie uczucie sytości i mogą wywołać nudności.
-
Przygotuj jedzenie na
później. Niewielki zapas w lodówce przyda się jeśli nagle poczujesz przypływ
apetytu.
-
Porozmawiaj z lekarzem o
wprowadzeniu do menu wsparcia
żywieniowego w postaci preparatów
odżywczych. Pomogą dostarczyć pełnowartościowego białka i zwiększą energetyczność diety.
Jeśli ich powodem jest chemioterapia mogą
pojawić się u Ciebie w dzień po jej podaniu
i/lub utrzymywać się przez kilka
dni, w zależności od zastosowanych leków. W przypadku radioterapii głowy, okolic brzucha, klatki piersiowej czy miednicy, mdłości
mogą rozpocząć się tuż po leczeniu i
utrzymywać przez kilka godzin. Nudności i wymioty mogą być też spowodowane
przyjmowaniem leków, silnym bólem,
zaleganiem jedzenia w żołądku, uporczywym
kaszlem, zbyt niskim lub zbyt wysokim
poziomem cukru we krwi, czy niedoborami
wapnia.
-
Jedz małe porcje jedzenia,
ale często. Mniejsze porcje to mniej wypełniony i obciążony żołądek.
-
Jedz powoli. Dokładne przeżucie pokarmu ułatwia jego trawienie.
-
Unikaj potraw bardzo
słodkich, tłustych i
smażonych. Ich spożycie może nasilać nudności.
-
Jedz chłodniejsze lub
przestudzone potrawy. Dzięki temu dania będą miały mniej drażniący zapach, a ponadto zniwelujesz niekorzystny wpływ wysokiej temperatury na śluzówkę żołądka
i jelit.
-
Jeśli wymioty pojawiają się
rano zjedz suchy produkt przed
wstaniem z łóżka. W tej roli sprawdzi się pieczywo chrupkie, tosty, grzanki. Poradę stosuj jeśli nie masz nadmiernie wysuszonej i podrażnionej błony śluzowej
jamy ustnej lub gardła.
-
Po jedzeniu odpocznij w
pozycji siedzącej. Dobrze jeśli uda Ci się posiedzieć przynajmniej 30 minut. Pozycja leżąca może nasilać mdłości.
-
Pij powoli, najlepiej chłodne
płyny, przynajmniej godzinę
przed posiłkiem lub po
nim. Nie popijaj w trakcie jedzenia, jeśli to możliwe.
-
Spróbuj ssania kostek lodu
lub cukierków
miętowych.
-
Unikaj drażniących zapachów
(np. mocne perfumy) i dusznych
pomieszczeń. Zadbaj też o świeże powietrze w miejscu w którym jesz.
-
Nudności czasem mijają po
zjedzeniu niewielkiej ilości
czegoś kwaśnego (kiszona kapusta
lub ogórki).
-
Spróbuj pić napary z rumianku
lub mięty.
-
Zadbaj, by odzież nie
uciskała Ci okolic
brzucha.
-
Spróbuj potraw i napojów z
dodatkiem imbiru. Imbir stosowany jest w przypadku problemów z nudnościami.
-
Porozmawiaj z lekarzem o
stosowaniu leków
przeciwwymiotnych. Dobierze odpowiedni środek bezpieczny dla Twojego zdrowia i możliwy do stosowania w trakcie trwania leczenia.
Na skutek radioterapii głowy i szyi, niektórych rodzajów chemioterapii lub leków możesz
odczuwać suchość w jamie ustnej. Twoje ślinianki mogły zostać podrażnione w efekcie czego produkują mniej śliny lub
jest ona gęsta i lepka, co utrudnia jedzenie
i połykanie.
-
Dbaj o prawidłową higienę
jamy ustnej. Płucz ją obficie wodą lub stosuj płyny do płukania czy żele enzymatyczne zwiększające nawilżenie.
-
Często pij. Woda, woda z sokiem z cytryny, herbata miętowa to dobry wybór. Noś ze sobą zawsze butelkę wody, aby móc przepłukać usta. Pij choć odrobinę, ale
jak najczęściej.
-
Wkładaj do ust kostki
lodu. Zrób je z soku z cytrusów lub naparu z mięty lub tymianku.
-
Spróbuj żuć gumę bez cukru
lub ssać kwaśne
cukierki.
-
Unikaj produktów suchych i
lepkich. Możesz mieć trudności z jedzeniem orzechów, herbatników, ciągnących słodyczy. Łatwiej będzie Ci zjeść mięso duszone w sosie niż długo grillowane,
czy ziemniaki z dodatkiem sosu lub masła niż suche.
-
Wybieraj miękkie potrawy lub
te o konsystencji
półpłynnej.
-
Utrzymuj odpowiednią
wilgotność w pomieszczeniach, w
których przebywasz zwłaszcza w
sypialni
-
Oddychaj przez nos, kiedy
tylko to możliwe. Oddychanie przez usta zwiększa uczucie suchości w jamie ustnej.
-
Cukier, kofeina, ostre
przyprawy oraz alkohol
zwiększają uczucie suchości w
ustach.
Niektóre leki stosowane w chemioterapii oraz radioterapii głowy i szyi mogą
spowodować u Ciebie ból w jamie ustnej, a
także doprowadzić do jej owrzodzeń lub bólu
gardła.
-
Wybieraj miękkie
pokarmy. Te o delikatnej konsystencji, jak np. jajecznica, koktajle nie podrażniają tak bolącej jamy ustnej i łatwiej je przeżuwać.
-
Gotuj pokarmy do miękkości na
wolnym ogniu. Pomocne może być też dodatkowe rozgniecenie ich widelcem przed zjedzeniem.
-
Krój jedzenie na małe
kawałki. W zależności od posiłku możesz też zdecydować się na rozdrobnienie przy użyciu blendera.
-
Pij przez słomkę. W ten sposób możesz połknąć płyn nie podrażniając bolących miejsc.
-
Jedz mniejszą łyżeczką lub
widelcem. Dzięki temu będziesz brał do ust mniejsze porcje i łatwiej będzie Ci je przeżuć.
-
Jedz potrawy zimne lub w
temperaturze pokojowej. Zbyt gorące potrawy mogą pogłębić podrażnienie.
-
Spróbuj ssać kostki
lodu. Lód pomoże znieczulić jamę ustną i złagodzić ból.
-
Nie stosuj płynu do płukania
jamy ustnej zawierającego
alkohol.
-
Porozmawiaj z lekarzem o
wprowadzeniu do menu wsparcia
żywieniowego w postaci preparatów
odżywczych w formie
płynnej. Pomogą dostarczyć pełnowartościowego białka i zwiększą energetyczność diety.
-
Unikaj produktów, które mogą
działać szczególnie
drażniąco:
- owoce cytrusowe i soki
- ostre potrawy z dodatkiem curry, chili, pieprzu
- pomidory i ketchup
- słone potrawy
- surowe warzywa
- chrupiące i ostre potrawy np.: granola, chipsy
- napoje alkoholowe
- papierosy
Uszkodzenie komórek nabłonka jelitowego w trakcie chemioterapii i/lub radioterapii może
doprowadzić do wystąpienia biegunki
upośledzając wchłanianie cukrów oraz kwasów
żółciowych. Ponadto, podczas leczenia przeciwnowotworowego może dojść do przerostu bakteryjnej flory jelitowej, co wraz z upośledzeniem wchłaniania kwasów żółciowych,
może prowadzić do biegunek tłuszczowych.
Biegunką u osoby dorosłej nazywamy
oddawanie luźnego i płynnego lub półpłynnego
stolca więcej niż 3 razy na dobę.
-
Pij dużo płynów, przez cały
dzień w małych
porcjach. Regularne nawadnianie podczas biegunki to podstawa. Wskazane są napoje w temperaturze pokojowej, np. woda, słaba herbata. Twoje zapotrzebowanie
na płyny może wzrosnąć nawet do 3 litrów.
-
Uzupełnij
elektrolity specjalnymi płynami nawadniającymi dostępnymi w aptece bez recepty.
-
Spożywaj pokarmy w
temperaturze pokojowej. Zbyt zimne lub zbyt gorące mogą zaostrzyć biegunkę.
-
Spożywaj małe, ale częste
posiłki. Głodzenie w trakcie biegunki nie jest polecane.
-
Unikaj produktów bogatych w
błonnik pobudzających skurcze
jelit. Takie produkty to: pieczywo pełnoziarniste, suszone owoce, świeże warzywa i owoce, orzechy, nasiona roślin strączkowych.
-
Surowe owoce i warzywa zastąp
gotowanymi. Obierz je także ze skórek.
-
Unikaj produktów
wzdymających. Wyeliminuj z menu rośliny kapustne, strączkowe, cebulowe i szpinak.
-
Nie spożywaj żywności
zawierającej sorbitol. Ma on działanie przeczyszczające.
-
Unikaj potraw tłustych,
smażonych i mocno przyprawionych
o działaniu drażniącym. Wybieraj produkty łagodne w smaku, gotowane w wodzie lub na parze.
-
Jedz więcej produktów
bogatych w potas. Podczas biegunki możesz tracić więcej potasu niż zwykle, dlatego w Twoim jadłospisie powinny pojawić się banany, ziemniaki, pomidory.
-
Unikaj kawy, czekolady i
alkoholu.
-
Jeżeli biegunka nie ustępuje,
wyeliminuj z menu słodkie mleko
i ogranicz produkty
mleczne. Możesz spróbować produktów bezlaktozowych.
-
Skonsultuj się z lekarzem
zanim samodzielnie zaczniesz
przyjmować leki na
biegunkę.
Już niedługo kolejna
część artykułu „10 najczęstszych
problemów w chorobie
nowotworowej – wskazówki”!